ผู้สูงอายุมีโอกาสติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะได้สูงและจัดเป็นโรคติดต่อเชื้อที่พบบ่อยที่สุดและเป็นสาเหตุสำคัญที่สุดของการติดเชื้อในกระแสเลือด (bacteremia) ในชายสูงอายุมีโอกาสเกิดการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะสูงขึ้นมาก เมื่อเทียบกับชายอายุน้อยที่แทบจะไม่เกิดการติดเชื้อนี้เลย นอกจากนั้นเชื้อโรคที่ทำให้เกิดการติดเชื้อ ก็มีโอกาสเกิดจากเชื้อหลายชนิดมากขึ้น
สาเหตุที่ผู้สูงอายุมีโอกาสติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะมากขึ้น
- เมื่อผู้หญิงเข้าสู่วัยหมดประจำเดือน จะขาดฮอร์โมนเอสโทรเจนทำให้มีเชื้อแล็กโตบาซิลไล (lactobacilli) ในช่องคลอดน้อย ค่าพีเอช (pH) ในช่องคลอดจึงสูงขึ้น เหมาะต่อการเจริญเติบโตของเชื้อก่อโรค ส่วนในชายสูงอายุ สารคัดหลั่งจากต่อมลูกหมากจะมีคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อแบคทีเรียได้น้อยลง
- เมื่อายุมากขึ้นการทำงานของไตลดลง ความสามารถในการทำให้ปัสสาวะเป็นกรด ทำให้ปัสสาวะเข้มข้น และการขับสารยูเรีย (urea) จึงลดลงและติดเชื้อได้ง่ายขึ้น นอกจากนี้การมีน้ำตาลในปัสสาวะ (ซึ่งพบได้มากขึ้นในผู้สูงอายุ เนื่องจากมีโอกาสเป็นโรคเบาหวานมากขึ้น) ยังเป็นสารเพาะเชื้อได้ดีอีกด้วย
- ผู้สูงอายุได้รับการใส่สายสวนปัสสาวะบ่อยขึ้น เช่น จากการปัสสาวะไม่ออก กลั้นปัสสาวะไม่ได้ หรือการใส่สายสวนในช่องผ่าตัด จึงทำให้เชื้อโรคเข้าไปในทางเดินปัสสาวะได้
- ผู้สูงอายุมีโรคที่เกิดขึ้นหลายโรค ซึ่งอาจส่งผลให้เกิดการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะง่ายขึ้น เช่น โรคพาร์คินสัน โรคสมองเสื่อมอัลไซเมอร์ ฯลฯ
อาการการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ
อาการขึ้นกับว่าติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะระดับใด ถ้าติดเชื้อแค่ในกระเพาะปัสสาวะ อาจมีอาการปัสสาวะแสบขัด ขุ่น หรือปัสสาวะบ่อยขึ้นแต่ถ้าติดเชื้อที่กรวยไต จะมีไข้และปวดหลังร่วมด้วย ซึ่งต้องรับการรักษาด้วยยาฉีดปฏิชีวนะในโรงพยาบาล อย่างไรก็ตามผู้ป่วยสูงอายุจำนวนมากอาจมีอาการที่ไม่จำเพาะกับการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ เช่น ซึม สับสน เบื่ออาหาร หกล้ม กลั้นปัสสาวะไม่ค่อยอยู่ ฯลฯ
การป้องกันการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ
- แก้ไขสาเหตุที่ทำให้เกิดการติดเชื้อ เช่น ต่อมลูกหมากโต กะบังลมหย่อน ฯลฯ
- หลีกเลี่ยงหรือหยุดยาที่ไม่จำเป็น เนื่องจากยาบางตัวมีฤทธิ์ทำให้การหดตัวของกระเพาะปัสสาวะไม่ดี หรือบางตัวทำให้ความต้านทานในท่อปัสสาวะสูงขึ้น จึงมีปัสสาวะคั่งค้าง เกิดการติดเชื้อได้ง่าย
- การใช้ฮอร์โมนเอสโทรเจนสามารถช่วยป้องกันการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะซ้ำๆ ในผู้หญิงสูงอายุที่มีสาเหตุจากการดขาดฮอร์โมนได้ โดยมีฮอร์โมนเอสโทรเจนแบบทาช่องคลอด
- ดูแลความสะอาดบริเวณรอบๆ ท่อปัสสาวะ
- ดื่มน้ำผลไม้แครนเบอร์รี (cranberry juice) จะสามารถลดโอกาสการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะได้ แต่รสชาติค่อนข้างเฝื่อนและยังหาได้ยากในประเทศไทย
